Chủ doanh nghiệp (DN), hộ kinh doanh (HKD) cần đặc biệt chú ý trường hợp khi ngừng kinh doanh mà chưa hoàn thành nghĩa vụ thuế, chưa nộp thuế,…sẽ bị phạt ra sao? và cách hoàn tất thủ tục thuế khi chấm dứt hoạt động để tránh rủi ro. Bạn theo dõi thêm qua bài viết sau:

Ngừng kinh doanh nhưng chưa nộp thuế: DN, HKD bị phạt ra sao?

Trong quá trình kinh doanh, việc ngừng hoạt động có thể là một quyết định khó khăn. Tuy nhiên, dù vì lý do gì đi nữa, việc “đóng cửa” DN hay “đóng cửa” HKD cần phải tuân thủ đúng quy định pháp luật, đặc biệt là về nghĩa vụ thuế. Một thực trạng đáng báo động hiện nay là nhiều chủ thể kinh doanh ngừng hoạt động mà bỏ qua hoàn toàn các thủ tục liên quan đến thuế.

Thực trạng đáng lo ngại – Ngừng hoạt động không theo quy định thuế

Theo ghi nhận từ Cục Thuế và thực tế tư vấn, tình trạng một bộ phận chủ doanh nghiệp, người đại diện pháp luật, cá nhân kinh doanh, đại diện hộ kinh doanh không thực hiện đúng và đầy đủ các nghĩa vụ của người nộp thuế trong quá trình hoạt động, tạm ngừng kinh doanh và đặc biệt là khi chấm dứt hoạt động diễn ra khá phổ biến.

Nghiêm trọng hơn cả là tình trạng doanh nghiệp, hộ, cá nhân kinh doanh phát sinh doanh thu nhưng “quên” xuất hóa đơn, không kê khai hoặc kê khai không đầy đủ, không nộp thuế, nợ đọng tiền thuế rồi tự ý ngừng hoạt động mà không hề thông báo chính thức với cơ quan chức năng. Dù cơ quan thuế đã áp dụng nhiều biện pháp liên hệ nhưng thường không nhận được phản hồi từ các chủ thể này.

Cục Thuế đã thẳng thắn nhận định, những hành vi trên bị coi là trốn thuế, nợ thuế, gây thất thu ngân sách nhà nước, tạo ra môi trường kinh doanh thiếu công bằng và làm thiệt hại cho các đơn vị, cá nhân làm ăn chân chính, tuân thủ pháp luật.

Các trạng thái mã số thuế “bất ổn”

Khi doanh nghiệp, hộ kinh doanh không còn hoạt động tại địa chỉ đăng ký hoặc ngừng kinh doanh nhưng chưa hoàn thành thủ tục, cơ quan thuế sẽ cập nhật trạng thái của mã số thuế để phản ánh tình hình này. Theo Phụ lục I ban hành kèm theo Thông tư 86/2024/TT-BTC ngày 23/12/2024, có các lý do cụ thể dẫn đến các trạng thái như:

Trạng thái 03 – Ngừng hoạt động nhưng chưa hoàn thành thủ tục chấm dứt hiệu lực MST

Người nộp thuế ngừng hoạt động nhưng chưa hoàn thành thủ tục chấm dứt hiệu lực mã số thuế. Thông thường có khoảng 10 lý do khác nhau dẫn đến trạng thái này, chủ yếu liên quan đến việc chủ thể kinh doanh không còn hoạt động nhưng chưa làm các thủ tục đóng mã số thuế theo quy định. 10 lý do có thể kể đến như sau:

• Tổ chức lại doanh nghiệp, tổ chức khác (chia, sáp nhập, hợp nhất): NNT đang làm thủ tục chấm dứt hiệu lực MST khi chấm dứt hoạt động do tổ chức lại doanh nghiệp, tổ chức kinh tế và tổ chức khác (chia, sáp nhập, hợp nhất).
• Cá nhân chết, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự: Cá nhân bị chết, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự nhưng chưa hoàn thành nghĩa vụ với ngân sách nhà nước.
• Chờ xác nhận chấm dứt hiệu lực MST của Cơ quan đăng ký kinh doanh.
• Chờ làm thủ tục giải thể/chấm dứt hoạt động đối với doanh nghiệp, hợp tác xã (bao gồm đơn vị phụ thuộc, địa điểm kinh doanh): Doanh nghiệp, hợp tác xã đang làm thủ tục chấm dứt hiệu lực mã số thuế để thực hiện giải thể. Đơn vị phụ thuộc, địa điểm kinh doanh đang làm thủ tục chấm dứt hiệu lực mã số thuế để chấm dứt hoạt động.
• Đã phá sản nhưng chưa hoàn thành nghĩa vụ thuế: DN, HTX đã bị Tòa án có Quyết định tuyên bố phá sản nhưng chưa hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế.
• Bị thu hồi Giấy phép hoạt động do vi phạm pháp luật: NNT bị cơ quan có thẩm quyền thu hồi giấy phép hoạt động do vi phạm pháp luật nhưng chưa hoàn thành thủ tục chấm dứt hiệu lực MST.
• Bị thu hồi Giấy phép hoạt động do cưỡng chế nợ thuế: NNT bị áp dụng biện pháp cưỡng chế nợ thuế quy định của Luật Quản lý thuế.
• Là đơn vị phụ thuộc, mã số nộp thay có đơn vị chủ quản chấm dứt hiệu lực mã số thuế: NNT là đơn vị phụ thuộc, mã số nộp thay có đơn vị chủ quản đang làm thủ tục chấm dứt hiệu lực mã số thuế.
• Là tổ chức khác, HKD, cá nhân kinh doanh chưa hoàn thành thủ tục chấm dứt hiệu lực mã số thuế: Người nộp thuế là tổ chức khác, HKD, cá nhân kinh doanh đang làm thủ tục chấm dứt hiệu lực mã số thuế để chấm dứt hoạt động, kinh doanh.
• Là hộ kinh doanh chuyển lên doanh nghiệp nhỏ và vừa: Người nộp thuế là hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh đang làm thủ tục chấm dứt hiệu lực mã số thuế để chuyển lên doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Trạng thái 06 – Người nộp thuế không hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký

Người nộp thuế không hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký. Có khoảng 06 lý do dẫn đến trạng thái này, phản ánh việc cơ quan thuế không thể liên lạc hoặc xác minh hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký ban đầu.

• Người nộp thuế không hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký và có hồ sơ chấm dứt hiệu lực MST.
• Người nộp thuế không hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký và có quyết định mở thủ tục phá sản của Tòa án.
• Cơ quan thuế ban hành Thông báo không hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký.
• Người nộp thuế không hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký và có quyết định tuyên bố phá sản của Tòa án.
• Người nộp thuế không hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký và bị thu hồi giấy phép.
• Đơn vị phụ thuộc, mã số nộp thay có đơn vị chủ quản bị Cơ quan thuế ban hành Thông báo không hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký.

Việc rơi vào các trạng thái này là dấu hiệu cho thấy bạn đang chưa hoàn thành nghĩa vụ thuế và thủ tục hành chính liên quan, điều này sẽ dẫn đến những hậu quả pháp lý tiếp theo.

Ngừng kinh doanh nhưng chưa nộp thuế sẽ bị xử phạt ra sao?

Đây là câu hỏi cốt lõi mà nhiều người quan tâm. Nếu doanh nghiệp, hộ kinh doanh ngừng hoạt động mà chưa hoàn thành nghĩa vụ thuế, tức là đang có hành vi nợ thuế hoặc thậm chí bị coi là trốn thuế, thì sẽ đối mặt với những hậu quả pháp lý nghiêm trọng theo quy định của Luật Quản lý thuế và các văn bản hướng dẫn liên quan như:

Bị tính tiền chậm nộp thuế:

Khoản tiền thuế còn nợ sẽ bị tính tiền chậm nộp theo mức quy định (thường tính theo tỷ lệ phần trăm trên ngày/tháng chậm nộp). Khoản tiền này cứ tích lũy dần theo thời gian cho đến khi nghĩa vụ thuế được hoàn thành, có thể trở thành một khoản nợ đáng kể.

Bị xử phạt vi phạm hành chính về thuế:

Các hành vi như không nộp hồ sơ khai thuế, chậm nộp hồ sơ khai thuế, kê khai sai, trốn thuế sẽ bị xử phạt hành chính theo quy định tại Nghị định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế, hóa đơn (ví dụ: Nghị định 125/2020/NĐ-CP và các văn bản sửa đổi, bổ sung). Mức phạt có thể là tiền phạt cố định hoặc tính theo tỷ lệ phần trăm của số tiền thuế thiếu/số tiền thuế trốn, tùy thuộc vào mức độ và tính chất của hành vi vi phạm.

Bị áp dụng các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế:

Khi người nộp thuế có tiền thuế nợ quá hạn mà không tự nguyện nộp, cơ quan thuế có quyền áp dụng các biện pháp cưỡng chế theo quy định của Luật Quản lý thuế. Các biện pháp này bao gồm:

• Trích tiền từ tài khoản của người nộp thuế tại ngân hàng, tổ chức tín dụng.
• Yêu cầu phong tỏa tài khoản.
• Khấu trừ một phần tiền lương hoặc thu nhập.
• Thông báo hóa đơn không còn giá trị sử dụng1 (đối với doanh nghiệp).
• Kê biên tài sản, bán đấu giá tài sản kê biên.
• Thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, giấy phép thành lập và hoạt động,…
• Dừng làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu.
• Thu hồi mã số thuế.

Rủi ro liên quan đến người đại diện theo pháp luật (đối với doanh nghiệp):

Người đại diện theo pháp luật có thể chịu trách nhiệm liên đới hoặc trách nhiệm cá nhân đối với khoản nợ thuế của doanh nghiệp trong một số trường hợp nhất định, đặc biệt là khi có hành vi cố tình trốn thuế.

Khó khăn khi muốn thành lập pháp nhân mới:

Lịch sử nợ thuế hoặc vi phạm về thuế của cá nhân (đối với hộ kinh doanh/cá nhân kinh doanh) hoặc của người đại diện pháp luật/chủ sở hữu (đối với doanh nghiệp) có thể ảnh hưởng đến khả năng thành lập doanh nghiệp/hộ kinh doanh mới trong tương lai do liên quan đến thông tin trên hệ thống quản lý thuế.

Những nghĩa vụ thuế cần hoàn thành trước khi “đóng cửa” hợp pháp

Để tránh những hậu quả pháp lý nêu trên, việc hoàn thành đầy đủ nghĩa vụ thuế trước khi chấm dứt hoạt động là bắt buộc. Cục Thuế đã nêu rõ các yêu cầu này theo quy định của pháp luật, cụ thể như sau:

Đối với Hộ kinh doanh, Hộ gia đình, Cá nhân kinh doanh:

Theo quy định, hộ kinh doanh đăng ký thuế theo cơ chế một cửa liên thông; hộ gia đình, cá nhân kinh doanh phải hoàn thành các nghĩa vụ thuế trước khi chấm dứt hiệu lực mã số thuế. Cụ thể:

• Hoàn thành nghĩa vụ về hóa đơn theo quy định của pháp luật về hóa đơn (nếu có sử dụng hóa đơn).
• Hoàn thành nộp hồ sơ khai thuế, nộp thuế và xử lý số tiền thuế nộp thừa theo quy định Luật Quản lý thuế với cơ quan quản lý thuế (áp dụng đối với hộ kinh doanh, hộ gia đình, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai).
• Hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế và xử lý số tiền thuế nộp thừa theo quy định Luật Quản lý thuế với cơ quan quản lý thuế (áp dụng đối với hộ kinh doanh, hộ gia đình, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán thuế).

Lưu ý đặc biệt: Đối với hộ kinh doanh chuyển lên doanh nghiệp nhỏ và vừa theo quy định tại Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh phải hoàn thành nghĩa vụ thuế với cơ quan thuế quản lý trực tiếp HOẶC có văn bản gửi cơ quan thuế cam kết doanh nghiệp nhỏ và vừa chuyển đổi từ hộ kinh doanh kế thừa toàn bộ nghĩa vụ thuế của hộ kinh doanh theo quy định pháp luật.

Đối với Tổ chức, Doanh nghiệp:

Trước khi chấm dứt hiệu lực mã số thuế, tổ chức, doanh nghiệp cần hoàn thành các nghĩa vụ sau:

• Hoàn thành nghĩa vụ về hóa đơn theo quy định của pháp luật về hóa đơn.
• Hoàn thành nghĩa vụ nộp hồ sơ khai thuế, nộp thuế và xử lý số tiền thuế nộp thừa, số thuế giá trị gia tăng chưa được khấu trừ (nếu có) theo quy định tại Luật Quản lý thuế với cơ quan quản lý thuế. Nghĩa vụ này bao gồm cả các nghĩa vụ theo mã số thuế nộp thay (nếu có).

Lưu ý quan trọng: Trường hợp đơn vị chủ quản có các đơn vị phụ thuộc (chi nhánh, văn phòng đại diện…) thì toàn bộ các đơn vị phụ thuộc này phải hoàn thành thủ tục chấm dứt hiệu lực mã số thuế trước khi chấm dứt hiệu lực mã số thuế của đơn vị chủ quản.

Việc hoàn thành các nghĩa vụ trên bao gồm cả việc thanh tra, kiểm tra quyết toán thuế tại thời điểm chấm dứt hoạt động theo quy định.

Nếu bạn gặp khó khăn trong việc xác định nghĩa vụ thuế còn tồn đọng hoặc thực hiện các thủ tục liên quan, đừng ngần ngại liên hệ Luật Nguyễn nhé.

Xem thêm >>> Các tin khác

———–

Ban truyền thông Luật Nguyễn